Gosse Bijlenga, luitenant-kolonel Koninklijke Landmacht

Toen we eind augustus 2022 de opdracht kregen tot gasreductie, zijn we vanuit de Koninklijke Landmacht dan ook direct aan de slag gegaan. Het meeste gas verbruiken we voor de verwarming van gebouwen. Daar valt dus de meeste winst te behalen. We hebben de bestaande temperatuurinstellingen van alle kazernes van de Landmacht door het hele land in kaart gebracht. Per type gebouw – legeringsgebouwen, kantoren, werkplaatsen, gezondheidscentra en slaapgebouwen – zijn er andere vereisten, omdat er andere activiteiten plaatsvinden. Op basis van dat overzicht hebben we bepaald wat de nieuwe instellingen moesten worden.

Ons uitgangspunt was: hoe kunnen we bezuinigen en tegelijkertijd het comfortniveau hoog genoeg houden? We toetsten het aan de Arbowet en spraken met de verantwoordelijke per locatie. Ook de Lokale Medezeggenschapscommissie van elke kazerne had inspraak. We wilden dit graag gerealiseerd hebben voordat het ‘stookseizoen’ begon. Het is makkelijker om mensen te laten wennen aan nieuwe temperaturen dan om midden in de winter de temperatuur terug te schroeven. Al valt er altijd nog iets aan te passen.

Gemiddeld staat de thermostaat vrijwel overal op 19 graden en dat is minimaal een graadje lager dan voorheen. Daarnaast gaat de verwarming pas om zeven uur ’s ochtends aan, in plaats van zes uur, en schakelen we de verwarming een half uur eerder uit. In onze optiek zijn dit kleine aanpassingen, al zal dat in de praktijk moeten blijken wanneer het écht koud wordt. Op sommige locaties wordt het wellicht even doorbijten, maar we moeten in deze tijd allemaal offers brengen. Als blijkt dat het comfort voor het personeel in oude gebouwen te laag is, kunnen we de instellingen altijd aanpassen om het comfortniveau acceptabel te houden. Het is goed dat we bewuster worden van klimaatverandering. Het is de mens die moet veranderen om dit probleem op te lossen. Thuis is het makkelijk; dat raakt je eigen portemonnee. Waarom zou je er op je werk minder goed op letten? Wij helpen vanuit Defensie graag bij die bewustwording.

Deze aanpassing is wat mij betreft een eerste stap. Met enkele kleine investeringen zouden we nog meer kunnen doen. Denk aan ventilatoren die vervlogen warmte in werkplaatsen terug naar beneden blazen. Of aan een gebouwbeheersysteem, waarmee ik op afstand alle verwarmingsinstallaties kan besturen en monitoren.

De échte impact gaan we de komende tien, vijftien jaar maken als we het plan ‘Concentreren, Verduurzamen, Vernieuwen’ tot uitvoering brengen. We willen kazernes samenvoegen, maar ook diverse gebouwen op één kazerne samenvoegen. Denk aan de Bernhardkazerne in Amersfoort, waar we 130 van de 144 gebouwen gaan slopen en daarvoor ongeveer tien grote gebouwen terug bouwen. Die worden energieneutraal, met een moderne warmte- en koudeopslag (WKO) en zonnepanelen. Dat wordt de standaard voor veel van onze andere gebouwen, die nu nog niet voldoen aan energielabel C. Dat moet ervoor zorgen dat we in de toekomst vrijwel helemaal geen gas meer nodig hebben.’